Czy przepisy w projektowaniu wnętrz mają zastosowanie? Jak najbardziej: jest szereg warunków technicznych, które trzeba spełnić. Za nami już niemal połowa 2018 roku, więc czy na wpis o zmianach w warunkach technicznych budynków nie jest zbyt późno? Sądzę że nie – tak duże zmiany, jak w tym roku pojawiają się rzadko i zostaną z nami na dłużej.
Nowe warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
Najpierw wyjaśnijmy sobie, o czym mowa. Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, stan prawny na 1 stycznia 2018 rok to biblia prawna dla projektujących wszelkiego rodzaju budynki: biurowce, domy jedno- i wielorodzinne, parkingi przed budynkami, nawet wiaty śmietnikowe. Znajdują się tutaj wytyczne warunków technicznych i usytuowania, które budynki muszą spełniać, by zgoda na projekt i odbiór realizacji przebiegały bezproblemowo. Ja zajmę się tą częścią, która najbardziej interesuje mnie jako projektanta wnętrz, czyli zmiany wymogów dotyczące przestrzeni wewnętrznej lokali mieszkalnych (użyteczność publiczna to inna historia).
Wybrane zmiany w warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
Wiele zmian względem poprzednich wersji warunków technicznych to zmiana numeracji paragrafów lub pojedynczych słów nie zmieniających sensu przepisu. Pierwsza istotna zmiana (dotycząca bezpośrednio projektowania wnętrz) dotyczy łazienek.
Rozdział 6. Pomieszczenia higieniczno-sanitarne.
§80.
W obecnej wersji uchylony, wcześniej brzmiał:
1. Kubatura pomieszczenia łazienki z wentylacją grawitacyjną powinna wynosić co najmniej:
1) 8 m3 – przy zastosowaniu w tym pomieszczeniu urządzenia gazowego, o którym mowa w § 172 ust. 3 pkt 1.
2) 6,5 m3 – przy doprowadzeniu centralnej ciepłej wody lub zastosowaniu elektrycznego urządzenia do ogrzewania wody bądź urządzenia gazowego, o którym mowa w § 172 ust. 3 pkt 2, a także gdy urządzenie gazowe znajduje się poza tym pomieszczeniem.
2. Dopuszcza się zmniejszenie kubatury, o której mowa w ust. 1 pkt 2, jednakże nie poniżej 5,5 m3, jeżeli pomieszczenie łazienki jest wyposażone co najmniej w wentylację mechaniczną wywiewną.
Kolejna zmiana dotyczy już bezpośrednio pomieszczeń mieszkalnych.
Rozdział 7. Szczególne wymagania dotyczące mieszkań w budynkach wielorodzinnych
Paragraf ten ma niewielkie, ale ważne zmiany, które zaznaczam w tekście:
§92.
1. Mieszkanie, oprócz pomieszczeń mieszkalnych, powinno mieć kuchnię lub wnękę kuchenną aneks kuchenny, łazienkę, ustęp wydzielony lub miskę ustępową w łazience, przestrzeń składowania, miejsce umożliwiające zainstalowanie automatycznej pralki domowej oraz przestrzeń komunikacji wewnętrznej.
2. Cały ten punkt został uchylony: Kuchnia i wnęka kuchenna powinny być wyposażone w trzon kuchenny, zlewozmywak lub zlew oraz mieć układ przestrzenny, umożliwiający zainstalowanie chłodziarki i urządzenie miejsca pracy.
3. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym w łazienkach powinno być możliwe zainstalowanie wanny lub kabiny natryskowej, umywalki, miski ustępowej (jeżeli nie ma ustępu wydzielonego), automatycznej pralki domowej, a także usytuowanie pojemnika na brudną bieliznę. Sposób zagospodarowania i rozmieszczenia urządzeń sanitarnych powinien zapewniać do nich dogodny dostęp.
4. Ustęp wydzielony należy wyposażyć w umywalkę.
Komentarz:
Poprzednio przepisy w projektowaniu wnętrz wymagały, by pralka (koniecznie automatyczna) była umieszczona w łazience. Obecnie jest tylko wymóg, by miejsce na zainstalowanie pralki automatycznej znajdowało się w mieszkaniu, w dowolnym miejscu. To jest ujęcie w przepisach częstej praktyki instalowania pralki gdzie indziej niż w łazience, na przykład w kuchni lub w oddzielnym pomieszczeniu gospodarczym, jednak odbywało się to niejako wbrew przepisom. Pod tym względem jest to poprawa przepisu. Jednak każdy medal ma dwie strony: obecnie deweloper może zrobić łazienkę o minimalnej powierzchni, a punkt wodno-kanalizacyjny pod pralkę wyprowadzić w kuchni kosztem zmywarki. Nie ma też obowiązku przewidzieć miejsce na przechowywanie brudnej bielizny, więc znów można uszczknąć nieco przestrzeni.
Kolejny paragraf z tego samego rozdziału:
§93.
1. Pomieszczenie mieszkalne, kuchnia i aneks kuchenny powinny i kuchenne powinno mieć bezpośrednie oświetlenie światłem dziennym.
2. W mieszkaniu jednopokojowym dopuszcza się pomieszczenie kuchenne bez okien lub wnękę kuchenną połączoną stosowanie kuchni bez okien lub aneksu kuchennego połączonego z przedpokojem, pod warunkiem zastosowania co najmniej wentylacji:
1) grawitacyjnej – w przypadku kuchni elektrycznej,
2) mechanicznej wywiewnej – w przypadku kuchni gazowej.
3. W mieszkaniu jednopokojowym dopuszcza się stosowanie aneksu kuchennego połączonego z pokojem, pod warunkiem zastosowania w tym aneksie wentylacji i kuchni elektrycznej.
4. W mieszkaniu wielopokojowym kuchnia może stanowić część w pokoju przeznaczonego dopuszcza się stosowanie aneksu kuchennego w pokoju przeznaczonym na pobyt dzienny, pod warunkiem zastosowania w tym pomieszczeniu aneksie wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej z podłączeniem do niej okapu wywiewnego nad trzonem kuchennym, a także z zapewnieniem odprowadzenia powietrza z pomieszczenia dodatkowym otworem wywiewnym, usytuowanym nie więcej niż 0,15 m poniżej płaszczyzny sufitu.
5. W przypadku zastosowania okapu kuchennego w kuchni lub aneksie kuchennym, należy zapewnić podłączenie tego okapu do odrębnego przewodu kominowego.
Komentarz:
Uporządkowane zostało nazewnictwo wyróżniające kuchnię i aneks kuchenny (uprzednio „wnęka kuchenna”). Nadal dopuszczalne jest w mieszkaniu jednopokojowym zaprojektowanie kuchni lub aneksu kuchennego bez okna, co ma sens biorąc pod uwagę rozmieszczenie kawalerek na planie piętra budynku wielorodzinnego. Bardziej może martwić wykreślenie obowiązku zastosowania okapu wywiewnego (czyli podłączonego do komina, a nie pochłaniacza) w przypadku mieszkania wielopokojowego z aneksem kuchennym w salonie oraz brak konieczności zastosowania drugiego otworu wywiewnego. Jednocześnie, gdyby jednak okap był stosowany, musi on być podłączony do odrębnego przewodu kominowego. Czy jest się rzeczywiście o co się martwić? Uważam, że ten przepis to tak naprawdę zmiana na dobre: w nowym budownictwie, gdy deweloper planuje salon z aneksem kuchennym w mieszkaniu przynajmniej dwupokojowym, z reguły okap jest zaproponowany. Ustawodawca wymusza, by to był faktycznie okap podłączany do odrębnego kanału, nie zaś pochłaniacz lub co gorsze – kanał zbiorczy. Jednocześnie, gdy ktoś remontując mieszkanie chce zmienić lokalizację kuchni i utworzyć aneks w innym pomieszczeniu, nie jest ograniczony przez lokalizację i liczbę kanałów wentylacyjnych, o ile tylko zastosuje pochłaniacz zamiast okapu. Przy tym przepis zabrania podłączania okapów do zbiorczego kanału wentylacyjnego, co jest nagminne w budownictwie z wielkiej płyty.
Następny paragraf wzbudzał bodaj najwięcej kontrowersji, gdy trwały prace nad zmianami.
Oto jego treść w poprzedniej formie:
§94.
1. W budynku wielorodzinnym szerokość w świetle ścian pomieszczeń powinna wynosić co najmniej:
1) pokoju sypialnego przewidzianego dla jednej osoby – 2,2 m,
2) pokoju sypialnego przewidzianego dla dwóch osób – 2,7 m,
3) kuchni w mieszkaniu jednopokojowym – 1,8 m,
4) kuchni w mieszkaniu wielopokojowym – 2,4 m.
2. W mieszkaniu co najmniej jeden pokój powinien mieć powierzchnię nie mniejszą niż 16 m2.
A tak wygląda to obecnie:
§94.
Mieszkanie powinno mieć powierzchnię użytkową nie mniejszą niż 25 m2.
Komentarz:
Na czym polegały kontrowersje? Spory dotyczyły przede wszystkim nowego zapisu, który określa minimalną powierzchnię użytkową mieszkania na 25 m2. Zdaniem przeciwników tego zapisu (przede wszystkim deweloperów), dla wielu niezamożnych ludzi, głównie młodych, zamknie to drogę do zakupu pierwszego własnego „M” , którego powierzchnia mogłaby być mniejsza niż podana. Taki produkt we Wrocławiu zaczęto sprzedawać jako „mikro apartamenty” o powierzchni nawet 12 m2. Miał to być lokal na czas studiów i pierwsze lata po skończonej nauce. Moim zdaniem jest to jednak pułapka i działanie na dłuższą metę bardzo szkodliwe społecznie. Metr kwadratowy takiego mieszkanka wynosił znacznie więcej niż standardowego mieszkania, nawet jednopokojowego, było to około 9 tysięcy złotych. Jeżeli ktoś musi wziąć wieloletni kredyt w banku, automatycznie utrudnia to odkładanie pieniędzy na wkład własny i zmniejsza zdolność kredytową. W praktyce nierzadko okazywałoby się, że mieszkanie kupione z myślą o pięciu latach, będzie musiało starczyć na dłużej i pomieścić nie tylko studenta, ale także jego życiowego partnera i dziecko, bez perspektyw na szybką zmianę. To jest czarny scenariusz, ale moim zdaniem bardzo realny. Poza tym, tak mała przestrzeń nie jest dobra dla dobrego samopoczucia człowieka. Uważam, że ustawodawca postąpił bardzo słusznie ukracając takie praktyki deweloperów. Jednocześnie jednak z przepisów został wykreślony zapis mówiący o minimalnej powierzchni jednego z pokoi wynoszącej 16 m2 i minimalne szerokości dla poszczególnych pomieszczeń: kuchni w mieszkaniu jedno-lub wielopokojowym i sypialni dla jednej lub dwóch osób. W związku z tym przed podjęciem decyzji o zakupie, trzeba uważnie zapoznać się z wymiarami pomieszczeń, gdyż nie ma już gwarancji, że duży pokój będzie rzeczywiście duży lub do sypialni zmieści się łóżko. Za to ułatwia to wydzielanie dodatkowych pomieszczeń w mieszkaniu, gdy na przykład pojawi się nowy członek rodziny lub jest potrzeba przerobić lokal pod wynajem. Każdy przepis ma wady i zalety.
Kto musi stosować nowe przepisy
To są wszystkie naprawdę istotne zmiany w warunkach technicznych budynków z punktu widzenia projektowania wnętrz w budownictwie mieszkalnym. Ogółem zmian jest znacznie więcej i dotyczą chociażby odległości usytuowania budynku od granic działki, szerokości miejsc postojowych, czy energooszczędności budynku. Wiele „wnętrzarskich” przepisów pozostało bez zmian, na przykład tych dotyczących szerokości otworów drzwiowych.
Jeszcze na koniec odpowiem na pytanie, kogo obowiązują nowe przepisy o warunkach technicznych, jakie powinny spełniać budynki i ich usytuowanie. Przepisy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2018 roku i wszelkie zamierzenia budowlane, to jest: wnioski o pozwolenie na budowę, przebudowę, wnioski o zatwierdzenie projektu budowlanego, zgłoszenie robót budowlanych, gdy nie jest potrzebne pozwolenie złożone po 1 stycznia 2018 roku muszą być zgodne z tymi przepisami. Do wszelkich wniosków i zgłoszeń złożonych w urzędzie do dnia 31 grudnia 2017 odnoszą się stare przepisy, nie ma potrzeby wnosić poprawek do projektów budowlanych, nawet jeśli na skutek trwającego procesu administracyjnego, zgoda na budowę lub zatwierdzenie projektu nie zostały jeszcze wydane.